✨Cơ cấu trí khôn (TB)

Lời nói đầu

“Trong lời mở đầu cuốn sách Giáo dục đạo đức (Éducation morale), nhà xã hội học Pháp Emile Durkheim viết: “Bởi vì, trong tư cách nhà sư phạm chúng ta sắp bàn tới chuyện giáo dục đạo đức, nên có lẽ chúng ta cần thiết phải cùng nhau thống nhất cách hiểu về khái niệm sư phạm”. Suy từ đó ra, có lẽ cũng có thể nói như sau chăng: hễ đã bàn về chuyện sư phạm, thì chắc chắn thế nào chúng ta cũng phải bàn về tâm lý học.

Trong việc thực hiện chiến lược con người, không thể thiếu vắng những hiểu biết Tâm lí học. Vì một lẽ dễ hiểu: bất kì trẻ em nào trên con đường trưởng thành để tham gia tích cực vào nguồn lực xây dựng đất nước, đều không thể không đi qua cánh cửa giáo dục. Cánh cửa giáo dục đó mở ra với người công dân bé nhỏ nếu không sớm hơn được thì cũng phải từ khi em lọt lòng. Vì thế mà Tâm lí học có tầm quan trọng lớn lao đối với mỗi người chịu trách nhiệm sự nghiệp giáo dục, từ bậc làm cha mẹ đến thầy giáo và cô giáo ở nhà trường (nhất là trường Mẫu giáo và Tiểu học). Các nhà giáo dục chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp đó suy cho cùng đều phải đụng tới một vấn đề cốt lõi: trí khôn. Các bà đỡ đó sẽ giúp trí khôn con em mình hình thành và phát triển ra sao, sẽ giúp trí khôn đó nảy nở hay làm nó thui chột, sẽ nhìn nhận và tác động vào trí khôn đó một cách tỉnh táo hay ảo tưởng, những điều đó hệ trọng vô cùng.

Cuốn sách này của Howard Gardner giúp chúng ta có một cách nhìn tâm lí học vào trí khôn người. Cái trí khôn người đó không thể được nhận ra theo lối suy đoán, áng chừng đã đành. Nó lại càng không thể là cái kết quả "khoa học", hiện ra thành một con số tròn sau vài giờ đồng hồ đo nghiệm, nhất là lại chỉ "test" với cây bút và tờ giấy. Và nếu như, trong phạm vi nhỏ nào đó, các kết quả đo nghiệm tâm lí học có đúng với "thực tế", thì cũng cần lí giải vì sao nó đúng. Dĩ nhiên, ngược lại, nếu con số IQ sai với thực tế, thì cũng cần lí giải vì sao lại sai.

Howard Gardner giúp chúng ta làm công việc lí giải đúng sai ấy.

Tác giả chỉ ra rằng, cần dựa trên nhiều nguồn cứ liệu để hiểu tâm lí người. Những nguồn cứ liệu đó ít nhất phải thuộc bộ môn sinh học và khoa học về nhận thức, cụ thể là tâm lí học nhận thức và tâm lí học phát triển. Đối với nhóm cứ liệu sinh học, trước hết phải là những cứ liệu thu thập được từ sinh lí học thần kinh ở người. Những cứ liệu đó lại phải được so sánh giữa những cư dân bình thường với những cư dân bị tổn thương não. Không kể là, các cứ liệu đó cũng cần được đối chiếu giữa những con người bình thường và những con người có tài năng. Như bạn đọc rồi sẽ nhận ra khi đọc sách này, các cứ liệu đó cho thấy não con người làm việc thật diệu kì, và ta luôn luôn gặp những chứng cứ bác bẻ lại nhau một cách "khó hiểu". Có nghĩa là, nếu chỉ giải thích một chiều bằng sinh lí học thần kinh thì, mặc dù vô cùng quan trọng đấy, nhưng hình như hoặc rất có thể là vẫn còn phiến diện.

Vì thế mà tác giả phải đi tìm đến những cứ liệu từ những sinh thể khác nữa. Con chim học hót ra sao? Con vượn học cách sinh tồn thế nào? Vì sao ở những con vượn cũng thấy có những biểu cảm "hệt như" người và nhiều khi lại khác hẳn ở con người? Và thế là ta lại có cả loạt chứng cứ nữa liên quan đến sự tiến hóa của các loài. Đến đó thì ta thấy loài người quả là một loài ưu đẳng. Chỉ ra được vì sao loài người là giống ưu đẳng vừa giúp các nhà giáo dục tìm ra được cách tác động tốt nhất cho sự nảy nở trí khôn người, mặt khác cũng làm lộ ra nhiều điều khó lí giải.

Vì thế mà, với một tinh thần thực sự cầu thị, tác giả đưa ta viễn du vào kho tàng cứ liệu so sánh giữa các nền văn hóa. Sự so sánh này dẫn tới việc xóa bỏ định kiến thường có xưa nay vẫn lấy các chuẩn mực trí khôn "phương Tây" làm thước đo. Một thiếu niên trở thành thủy thủ nhà nghề (và bậc thầy) ở vùng đảo Thái Bình Dương ra sao? Một thiếu niên học tiếng A-rập cực khó qua kinh Koran và trở thành nhà trí thức của đạo Hồi như thế nào? Một loạt cả ngàn em bé Nhật Bản 2 tuổi hoặc 6 tuổi chơi đàn giỏi, nghệ sĩ kịch câm kì tài Marcel Marceau cùng những trò chơi, những tài năng hát rong ở những vùng chưa biết chữ trên trái đất này. Tất cả những bộ mặt trí khôn trong các nền văn hóa khác nhau đó bộc lộ cái gì chung? Đó cũng là nội dung sách này. 

Mục lục

Lời người dịch  

Giới thiệu  

Lời dẫn cho kì xuất bản kỉ niệm 10 năm lần ra sách đầu tiên  

Lời tựa  

Ghi chú về dự án tiềm năng người 

Phần I

CƠ SỞ

Chương 1

Ý TƯỞNG VỀ NHIỀU DẠNG TRÍ KHÔN  

Chương 2

TRÍ KHÔN - CÁC CÁCH NHÌN TRƯỚC ĐÂY  

Chương 3

NHỮNG CƠ SỞ SINH HỌC CỦA TRÍ KHÔN  

Chương 4

THẾ NÀO LÀ MỘT TRÍ KHÔN?  

Phần II

LÝ THUYẾT

Chương 5

TRÍ KHÔN NGÔN NGỮ   

Chương 6

TRÍ KHÔN ÂM NHẠC  

Chương 7

TRÍ KHÔN LOGIC-TOÁN  

Chương 8

TRÍ KHÔN KHÔNG GIAN  

Chương 9

TRÍ KHÔN TRI GIÁC CƠ THỂ  Ở DẠNG VẬN ĐỘNG   

Chương 10

CÁC TRÍ KHÔN CÁ NHÂN  

Chương 11

PHÊ PHÁN LÍ THUYẾT  VỀ NHIỀU DẠNG TRÍ KHÔN  

Chương 12

XÃ HỘI HÓA CÁC TRÍ KHÔN NGƯỜI  THÔNG QUA BIỂU TRƯNG   

Phần III

HỆ LUẬN VÀ ỨNG DỤNG 

Chương 13

GIÁO DỤC CÁC TRÍ KHÔN  

Chương 14

ỨNG DỤNG CÁC TRÍ KHÔN  

Chú thích  

Sách - Hướng Dẫn Học Tốt Toán 9 - Tập 2 - Bám Sát SGK Cánh Diều - Trịnh Văn Bằng - Hồng Ân

Sách - Hướng Dẫn Học Tốt Toán 9 - Tập 2 - Bám Sát SGK Cánh Diều Quý Thầy, Cô cùng các em học sinh thân mến, Sau khi thực hiện chương trình giáo dục

Mặt Trời Lúc Nửa Đêm

Nhà xuất bản Trẻ giới thiệu đến Quý vị tập sách mới trong bộ sách Chạng vạng của tác giả Stephanie Mayer là Mặt trời lúc nửa đêm. Bộ tiểu thuyết Chạng vạng gồm 4

Sách Mùa hè năm ấy bên em là mãi mãi - Tặng kèm túi vải và 1 bộ sách Tìm em giữa ngàn sao lấp lánh

MÙA HÈ NĂM ẤY… BÊN EM LÀ MÃI MÃI Phiên bản tái bản đặc biệt mùa hè 2025 Mùa hè này, cuốn tiểu thuyết “Mùa hè năm ấy bên em là mãi mãi” chính thức

Vụ Án Mạng Giám Mục

Vụ Án Mạng Giám Mục Những án mạng kỳ lạ và những bức thông điệp chỉ dẫn về các án mạng được gửi đến báo chí như thách thức dư luận. Liệu kẻ bí ẩn

Sách Nhã Nam - Cuộc Diễu Hành Thầm Lặng

Cuộc Diễu Hành Thầm Lặng ------------ Sau hơn ba năm, thi thể của Namiki Saori, một nạn nhân mất tích ở Tokyo đột nhiên được phát hiện tại một căn nhà rác ở tỉnh Shizuoka.

Một Số Vấn Đề Về Xây Dựng Đảng Theo Tư Tưởng Hồ Chí Minh

Một Số Vấn Đề Về Xây Dựng Đảng Theo Tư Tưởng Hồ Chí Minh Nghiên cứu Hồ Chí Minh, tôi thấy đây là con người đặc biệt, rất đặc biệt. Là con quan, lại là

Luật Giám Định Tư Pháp (Hiện Hành) (Sửa Đổi, Bổ Sung Năm 2018, 2020)

Luật Giám Định Tư Pháp (Hiện Hành) (Sửa Đổi, Bổ Sung Năm 2018, 2020) Luật Giám định tư pháp đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ

Series Magnus Chase Và Các Vị Thần Asgard (Ngoại Truyện): Chín Câu Chuyện Cửu Giới

Series Magnus Chase và các vị thần Asgard đã kết thúc, nhưng các nhân vật đáng yêu trong Cửu Giới của chúng ta vẫn còn rất nhiều điều để kể. Dưới ngòi bút độc đáo

BA TỚ LÀ RUNNER - Bùi Phương Tâm, Jeet Zdũng- NXB Kim Đồng (bìa mềm)

Tác giả Bùi Phương Tâm (Đúng là Tết, Bỏ điện thoại xuống nào) cùng hoạ sĩ Jeet Dzũng (Chang hoang dã) mang tới cho bạn đọc nhỏ tuổi câu chuyện về một người cha -

Combo Vở Bài Tập Nâng Cao Toán + Dàn Bài + Tập Làm Văn Lớp 3 (Bám Sát SGK Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống) (Bộ 4 Cuốn) - HA

Combo Vở Bài Tập Nâng Cao Toán + Dàn Bài + Tập Làm Văn Lớp 3 (Bám Sát SGK Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống) (Bộ 4 Cuốn) 1. Vở Bài Tập Nâng Cao

Tận Thế Nếu Không Bận, Anh Cứu Chúng Em Nhé? - Tập 3 - Tặng Postcard nhân vật cho những đơn hàng đầu tiên

Cô muốn nghe câu “Mừng em đã về”. Muốn thốt lên rành rọt “Em về rồi đây”. Muốn ăn bánh bơ. Những mong mỏi ấy đều đã thành hiện thực. Cô trở về nhà như

Muôn vàn hương vị đều là cuộc sống

Chúng ta đã biết Phong Tử Khải qua “Sống vốn đơn thuần”. Biết và yêu ông, yêu tâm hồn nghệ sỹ, luôn biết tìm cái đẹp trong những cái hồn hậu, bình dị. Ngoài văn

Bác Hồ Gần Dân, Thương Dân, Vì Dân

Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh (Tái bản)

Tạo Lập Mô Hình Kinh Doanh (Tái bản) là cuốn sổ tay dành cho những doanh nhân có khao khát thay đổi, khao khát vươn lên. Qua cuốn sách bạn sẽ: - Biết được cách

Sách - Notebook Toán Lớp 8 - Dùng Chung Cho Các Bộ SGK Hiện Hành - Hồng Ân

Notebook Toán 8 (Dùng Chung Cho Các Bộ SGK Hiện Hành) Với kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy môn Toán cùng nhiều thế hệ học sinh, nhằm giúp các em có khả năng ghi nhớ